بیماری اندومتریوز چیست و چه علائمی دارد؟

اندومتریوز یکی از بیماری‌های شایع و پیچیده در بین زنان است که اغلب در سنین باروری مشاهده می‌شود و می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سلامت جسمی و روانی فرد داشته باشد. این بیماری هنگامی رخ می‌دهد که بافتی مشابه بافت داخلی رحم (اندومتر) در بخش‌هایی از بدن که نباید در آن‌ها حضور داشته باشد، مانند تخمدان‌ها، لوله‌های رحمی، یا دیواره لگن، رشد کند. این رشد غیرطبیعی می‌تواند باعث بروز درد، التهاب، ناباروری و سایر مشکلات شود.

با توجه به شیوع این بیماری و تأثیری که بر زندگی زنان دارد، آگاهی درباره آن، علائم، دلایل بروز و روش‌های درمانی می‌تواند کمک شایانی به مدیریت این وضعیت و کاهش عوارض آن داشته باشد. در ادامه این مقاله، به طور کامل به موضوع اندومتریوز می‌پردازیم.

اندومتریوز چیست؟

اندومتریوز یک اختلال مزمن است که در آن بافتی مشابه بافت رحم، در خارج از رحم شروع به رشد می‌کند. این بافت‌ها مانند اندومتر رحم عمل کرده و در طی چرخه قاعدگی ضخیم می‌شوند و در صورت باردار نشدن، ریزش می‌کنند. اما برخلاف اندومتر رحم که با قاعدگی از بدن خارج می‌شود، این بافت‌ها در جای خود باقی مانده و به مرور باعث ایجاد التهاب، چسبندگی و درد می‌شوند.

اندومتریوز می‌تواند به شدت کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد و حتی در موارد پیشرفته منجر به مشکلات جدی از جمله ناباروری شود.
 

علائم شایع اندومتریوز

1. درد لگنی مداوم

درد مداوم و مزمن در ناحیه لگن از شایع‌ترین علائم اندومتریوز است. این درد ممکن است پیش از قاعدگی یا در طول آن افزایش یابد و حتی پس از پایان قاعدگی ادامه پیدا کند.

2. قاعدگی‌های دردناک (دیسمنوره)

زنان مبتلا به اندومتریوز معمولاً قاعدگی‌های بسیار دردناکی دارند. این درد ممکن است شدیدتر از دردهای عادی قاعدگی باشد و با مصرف مسکن‌های معمولی کاهش پیدا نکند.

3. درد هنگام رابطه جنسی

یکی دیگر از علائم رایج اندومتریوز، درد هنگام یا پس از رابطه جنسی است که می‌تواند به علت التهاب و چسبندگی‌های داخلی ایجاد شود.

4. مشکلات باروری

اندومتریوز یکی از علل مهم ناباروری در زنان است. در برخی موارد، این بیماری می‌تواند لوله‌های رحمی را مسدود کرده یا تخمدان‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و مانع از لقاح تخمک و اسپرم شود.

5. مشکلات گوارشی و ادراری

زنان مبتلا به اندومتریوز ممکن است در دوران قاعدگی علائمی مانند نفخ، یبوست، اسهال یا درد هنگام ادرار کردن را تجربه کنند.

6. خستگی مفرط

اندومتریوز می‌تواند باعث خستگی شدید شود و انرژی روزانه فرد را کاهش دهد.

7. خونریزی‌های غیرطبیعی

برخی زنان مبتلا به این بیماری ممکن است دچار خونریزی‌های شدید یا لکه‌بینی بین قاعدگی شوند.

دلایل بروز اندومتریوز

علت دقیق بروز اندومتریوز هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما برخی عوامل ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند:

1. قاعدگی رتروگراد

در این حالت، بخشی از خون قاعدگی به جای خروج از بدن، به سمت حفره لگن برمی‌گردد و در آنجا باعث رشد بافت اندومتر می‌شود.

2. ژنتیک

اگر یکی از اعضای خانواده درجه یک (مادر یا خواهر) به اندومتریوز مبتلا باشد، احتمال ابتلا به این بیماری در فرد افزایش می‌یابد.

3. مشکلات سیستم ایمنی

برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که نقص در سیستم ایمنی ممکن است باعث شود بدن نتواند بافت اندومتریال را که در مکان‌های غیرعادی رشد کرده است، از بین ببرد.

4. عوامل محیطی

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص، مانند مواد موجود در برخی پلاستیک‌ها و آفت‌کش‌ها، می‌تواند خطر بروز اندومتریوز را افزایش دهد.

5. عوامل هورمونی

تغییرات غیرطبیعی در سطح هورمون‌ها نیز می‌تواند رشد بافت‌های اندومتریال را تسریع کند.

چگونه اندومتریوز تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص اندومتریوز معمولاً به دلیل شباهت علائم آن با سایر بیماری‌ها دشوار است. پزشکان از روش‌های زیر برای تشخیص این بیماری استفاده می‌کنند:

1. معاینه لگن

در این روش، پزشک به دنبال نشانه‌های غیرطبیعی در ناحیه لگن مانند کیست یا چسبندگی می‌گردد.

2. تصویربرداری پزشکی

• سونوگرافی: این روش می‌تواند به شناسایی کیست‌های اندومتریال کمک کند.
• MRI: تصویربرداری با وضوح بالا برای بررسی دقیق‌تر بافت‌ها.

3. لاپاراسکوپی

این روش جراحی کم‌تهاجمی به پزشک امکان می‌دهد تا بافت‌های اندومتریال را به طور مستقیم مشاهده کرده و نمونه‌برداری کند.

درمان اندومتریوز

درمان اندومتریوز به شدت بیماری، سن بیمار و تمایل او به بارداری بستگی دارد. روش‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:

1. درمان دارویی

• مسکن‌ها: برای کاهش درد.
• هورمون‌درمانی: کاهش رشد بافت اندومتریال با استفاده از داروهای هورمونی.

2. جراحی

• لاپاراسکوپی: برای حذف بافت‌های اندومتریال و کاهش علائم.
• هیسترکتومی: در موارد شدید که درمان‌های دیگر مؤثر نیستند.

3. درمان‌های کمکی

• تغییر سبک زندگی و تغذیه مناسب می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.

نقش تغذیه و سبک زندگی در مدیریت اندومتریوز

تغذیه مناسب و سبک زندگی سالم می‌تواند نقش مهمی در کاهش علائم اندومتریوز داشته باشد. برخی نکات مفید عبارت‌اند از:

1. مواد غذایی ضدالتهاب

• مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه.
• مصرف ماهی‌های چرب مانند سالمون.

2. پرهیز از غذاهای مضر

• کاهش مصرف مواد فرآوری‌شده و پرچرب.
• پرهیز از نوشیدنی‌های گازدار و الکل.

3. مدیریت استرس

تمرینات آرامش‌بخش مانند یوگا و مدیتیشن می‌تواند به کاهش استرس و درد کمک کند.

4. ورزش منظم

فعالیت بدنی باعث بهبود گردش خون و کاهش التهاب می‌شود.

چرا مراجعه به پزشک ضروری است؟

اندومتریوز یک بیماری پیچیده است که ممکن است بدون درمان منجر به مشکلات جدی‌تر شود. تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند به کاهش علائم، جلوگیری از عوارض و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. اگر علائمی مانند درد شدید لگن، قاعدگی‌های نامنظم یا مشکلات باروری دارید، حتماً به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

پرسش و پاسخ درباره اندومتریوز

آیا اندومتریوز می‌تواند باعث سرطان شود؟

در موارد بسیار نادر، اندومتریوز می‌تواند خطر ابتلا به برخی سرطان‌های تخمدان را افزایش دهد، اما این موضوع به طور قطعی ثابت نشده است.

آیا اندومتریوز قابل پیشگیری است؟

پیشگیری قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما تغذیه سالم و مدیریت استرس ممکن است خطر آن را کاهش دهد.

آیا اندومتریوز می‌تواند در دوران بارداری برطرف شود؟

بارداری ممکن است علائم اندومتریوز را کاهش دهد، اما این بیماری به‌طور کامل برطرف نمی‌شود.

نتیجه‌گیری

اندومتریوز یک بیماری مزمن است که تأثیرات زیادی بر زندگی زنان دارد. آگاهی از علائم و مراجعه به پزشک متخصص می‌تواند به شناسایی و درمان این بیماری کمک کند. اگر با علائم مشکوک مواجه هستید، بهتر است به جای خوددرمانی، به یک متخصص مراجعه کنید.